Με ιδιαίτερη επιτυχία πραγματοποιήθηκε – κρίνοντας από τις περίπου 700 προβολές που είχε η ζωντανή μετάδοση, αφού φυσικά παρόντες ήσαν μόνο οι διοργανωτές, λόγω των ειδικών υγειονομικών συνθηκών– το βράδυ του Σαββάτου 26.09.20, στο Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου (ΤΠΠΛ) η εκδήλωση «2500 χρόνια από τη ναυμαχία της Σαλαμίνας – Τα μεταλλεία του Λαυρίου και η νίκη των Ελλήνων». Υπενθυμίζουμε ότι πρόκειται για συνδιοργάνωση της Σχολής Μηχανικών Μεταλλείων Μεταλλουργών (ΣΜΜΜ) του ΕΜΠ, του Τεχνολογικού Πολιτιστικού Πάρκου Λαυρίου (ΤΠΠΛ) και της Εταιρείας Μελετών Λαυρεωτικής (ΕΜΕΛ), με την υποστήριξη και άλλων τοπικών πολιτιστικών συλλόγων.
Εκκινώντας την εκδήλωση, ο κ. Αναστάσιος Βλάδος, Πρόεδρος της ΕΜΕΛ, αναφέρθηκε στις ιδιαίτερες συνθήκες πραγματοποίησης της εκδήλωσης, τόνισε τη σημασία του χώρου της Λαυρεωτικής στη νικητήρια μάχη και ευχαρίστησε τους διακεκριμένους παρισταμένους που απηύθυναν χαιρετισμό και τους ομιλητές, τους ηθοποιούς και τον μουσικό που έντυσε τμήμα της εκδήλωσης, καθώς και τους υποστηρικτές και χορηγούς. Τέλος, παρουσίασε την επετειακή αφίσα της επετείου που εξέδωσε η ΕΜΕΛ.
Ανεβαίνοντας στο βήμα για το χαιρετισμό του, ο Πρύτανης ΕΜΠ Καθηγητής Ανδρέας Μπουντουβής, αναφέρθηκε συνοπτικά στη νικηφόρα μάχη που δόθηκε «υπέρ πατρίδος, ελευθερίας και δημοκρατίας», καθώς και στις πρόσφατες διεθνείς επιστημονικές ανακαλύψεις και έρευνες –αρχαιολογικές, κλιματολογικές – σε σχέση με την ιστορική ναυμαχία, τονίζοντας τη διαρκή και παγκόσμια σημασία της, συνοψίζοντας:«Η ναυμαχία της Σαλαμίνας είναι ανεξάντλητο πεδίο όχι μόνο για την ιστορική έρευνα αλλά και για διεπιστημονική έρευνα όπου υπεισέρχονται και μηχανικοί, ναυπηγοί, μεταλλειολόγοι, επιστήμονες της ατμόσφαιρας κλπ.». Τέλος, συνέδεσε την επέτειο με τα σημερινά ανοιχτά μέτωπα της χώρας, εκφράζοντας την ευχή «οι Έλληνες των επερχόμενων γενεών να είναι σε θέση να τιμούν Σαλαμίνες, Μαραθώνες, Πλαταιές και να μαθαίνουν και να οδηγούνται από αυτές».
Ιδιαίτερα συγκινημένος δήλωσε ο Δήμαρχος Λαυρεωτικής, κ. Δημήτρης Λουκάς, για την πραγματοποίηση αυτής της εκδήλωσης σε αυτόν τον τόπο, απευθύνοντας τον δικό του χαιρετισμό.«Η νίκη των Ελλήνων επί των Περσών διέσωσε ακέραιη την ταυτότητα πάνω στην οποία σμιλεύτηκε μετέπειτα ολόκληρος ο Ευρωπαϊκός πολιτισμός», ανέφερε χαρακτηριστικά. Υπενθύμισε τη συμβολή των μεταλλείων του Λαυρίου στην κατασκευή αυτού του «ανίκητου στόλου». Τόνισε την ιδιαίτερη σημασία της σήμερα, κρατώντας «δυο σπουδαία διδάγματα με ισχύ στο παρόν και στο μέλλον»: αφενός η μεταξύ μας ενότητα, η οποία όποτε επιτεύχθηκε πολλαπλασίασε την αποτελεσματικότητα και εδραίωσε τη θέση της χώρας στον παγκόσμιο χάρτη και, αφετέρου,ο ρόλος της «προστασίας του εθνικού πλούτου» στην «ισχύ μιας χώρας κι ενός λαού».
Τέλος, χαιρέτισε ο μαθηματικός Γιώργος Ιατρού, εκπρόσωπος της «Χρυσής Τομής», ο οποίος αναφέρθηκε, κατά κύριο λόγο, στην ιδιαίτερη πατρίδα του ενορχηστρωτή και νικητή της ναυμαχίας Θεμιστοκλή «Φρεαρίου», και τον εντοπισμό της, επικαλούμενος πολλές ιστορικές πηγές, στην περιοχή της Λαυρεωτικής, πιθανότατα ταυτιζόμενης με τη σημερινή θέση «Αρί».
Η πρώτη ομιλία, του κ. Δημήτρη Καλιαμπάκου, Κοσμήτορα της Σχολής ΜΜΜ του ΕΜΠ και Αντιπροέδρου της ΕΑΔΙΠ-ΕΜΠ, είχε θέμα «Ο αγώνας για τη λευτεριά θέλει καρδιά… αλλά και πρώτες ύλες» και στάθηκε, αρχικά, σε μια φράση του Θουκυδίδη από τον Επιτάφιο του Περικλή: «Ευτυχισμένοι είναι οι ελεύθεροι και ελεύθεροι είναι οι γενναίοι» για να τονίσει πως «κανένας άλλος πολιτισμός μέχρι τότε δεν τοποθέτησε τόσο κεντρικά το θέμα της ελευθερίας του ανθρώπου, με το ιδιαίτερο στοιχείο ότι αυτή γίνεται αντιληπτή ως κοινωνική συνθήκη». Σε αυτό οφείλεται η «ριζοσπαστική γέννηση του Δημοκρατικού πολιτεύματος» και η «έννοια του πολίτη-οπλίτη», αυτού που υπερασπίζεται ταυτόχρονα την πόλη και την ελευθερία του. Επισήμανε μάλιστα πως, παρ’ ότι ορισμένοι, συνήθως υπόρρητα, εισάγουν αμφιβολίες για την καταλληλότητα της δημοκρατίας ως πολιτεύματος σε περιόδους κρίσης, «η νίκη στη Σαλαμίνα είναι αποτέλεσμα επέκτασης και εμβάθυνσης της Δημοκρατίας». Συνεχίζοντας, συνέδεσε τη σπουδαία αργυροφορία του αρχαίου Λαυρίου με τις υλικές προϋποθέσεις της νίκης στη Σαλαμίνα. Η πρόσοδος από το τότε νεοανακαλυφθέν αργυρούχο κοίτασμα της Μαρώνειας έδωσε τη δυνατότητα να διπλασιαστεί ο ελληνικός στόλος που συμμετείχε τελικά στη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Για να γίνει αυτό πραγματικότητα, επεσήμανε, δεν έφτανε μόνο η πολιτική διορατικότητα του Θεμιστοκλή, αλλά και το γεγονός ότι ο ορυκτός πλούτος ήταν δημόσιο αγαθό καθώς επίσης και το ότι η δημοκρατικά οργανωμένη κοινωνία υπερψήφισε την πρότασή του. Αφαιρώντας τις νέες αθηναϊκές τριήρεις από το ισοζύγιο των δυο αντιπάλων, η στρατιωτική ευφυΐα και η ευψυχία πιθανότατα δεν θα αρκούσαν. Προς επίρρωση της άποψης ότι οι πρώτες ύλες ως δημόσια περιουσία είναι καθοριστικής σημασίας σε κρίσιμες ιστορικές στιγμές του αγώνα για ελευθερία, χρησιμοποίησε δυο ακόμη παραδείγματα από τη νεότερη ιστορία του Λαυρίου, τα Λαυρεωτικά (1869) και στην περίοδο της Κατοχής (1942).
Η κύρια ομιλία της εκδήλωσης δόθηκε από τον Δρ Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Louvain-la-Neuve, Γιώργο Δερμάτη, με θέμα «Τα Μεταλλεία του Λαυρίου και η νίκη των Ελλήνων». Η νίκη των Ελλήνων στη ναυμαχία της Σαλαμίνας (480 π.Χ.) οφείλεται, σύμφωνα με τον ομιλητή, σε πολλαπλούς πολιτικούς, στρατιωτικούς, οικονομικούς, πνευματικούς, τεχνολογικούς και εργασιακούς παράγοντες (οι δύο τελευταίοι αφανείς, ακόμη και σήμερα), με κυρίαρχο τη συνθήκη ελευθερίας των ελληνικών πόλεων κρατών και μάλιστα της Αθήνας, στην οποία «ηγεσία και πολίτες επέδειξαν μια καινοτομική αλληλουχία σκέψης και πράξης-διαχρονικό μάθημα πολιτικής-, προχώρησαν σε μία αλληλουχία ριζικών μεταλλαγών, η οποία υπερέβη την παράδοση με ένα ρηξικέλευθο πνεύμα ήδη ασκημένο στη Δημοκρατία και την ελευθερία. Το πνεύμα αυτό αντιμετώπισε τον γεωγραφικό χώρο στην προοπτική του χρόνου, ώστε να υπάρξει η ταχεία μετάβαση και προσαρμογή από τον γεωργικό της χαρακτήρα στην Αθήνα της θάλασσας». Σ’ αυτό το πνεύμα έγινε η βέλτιστη αξιοποίηση των υλικών πόρων, των μεταλλείων του Λαυρίου. «Τα ξύλινα τείχη», οι 200 νικηφόρες τριήρεις-από τις 378 συνολικά των Ελλήνων-επί των οποίων έλαμψε η πρόμαχος ανδρεία των Αθηναίων, στη ναυμαχία της Σαλαμίνας (480 π.Χ.) κατά των Περσών, είχαν ναυπηγηθεί-με πρόταση του μεγαλοφυούς Θεμιστοκλή, με τον περίφημο ναυτικό νόμο του, τον οποίο ψήφισε ο αθηναϊκός δήμος-απ’ το ασήμι του Λαυρίου, της λαυρεωτικής Μαρώνειας (σημερινής Καμάριζας), που παρήχθη μετά την ανακάλυψη, το 483 π.Χ, της τρίτης πλούσιας μεταλλοφόρας επαφής του αργυρούχου μολύβδου, σώζοντας τον ελληνικό πολιτισμό και την ευρωπαϊκής-οικουμενικής αξίας συνέχειά του.
Στη συνέχεια, μερικά πολύ ουσιαστικά αποσπάσματα από την περίφημη τραγωδία του –παλαίμαχου άλλωστε αγωνιστή της Σαλαμίνας και του Μαραθώνα- Αισχύλου «Πέρσες» αποδόθηκαν εκφραστικά από τους ηθοποιούς Γιάννη Μυρογιάννη (Αγγελιοφόρος, Κορυφαίος) και Ελένη Ψαρρά (Άτοσσα), με μουσική επένδυση, πρωτότυπη σύνθεση του Λαυριώτη Σαλβατόρε Μπέτσι.
Τέλος, προβλήθηκε βίντεο του σύγχρονης προσομοίωσης τριήρους (ΟΛΥΜΠΙΑΣ), της οποία η κατασκευή στηρίχθηκε σε ποικίλες ιστορικές πηγές.
To βίντεο της εκδήλωσης είναι διαθέσιμο στη διεύθυνση www.lavrion-mines-salamina.eu